Biyografi Nedir?

Biyografi Nedir ve Biyografinin Kelime Anlamı Nedir?

Fransızca kökenli bir sözcük olan biyografi, “bio” (yazı) ve “graphie” (çizgi) sözcüklerinden oluşmaktadır. Biyografi, önemli mecralarda (bilim, siyaset, sanat, spor vb.) ün salmış kişilerin hayatını ele alan ve edebiyat dünyasında sıkça başvurulan bir metin şeklidir. Hayatı anlatılan kişilerin en önemli özelliği; genelde topluma yol gösterecek niteliklere sahip olmasıdır. Biyografiyi biyografi yapan temel yapı taşı; insanlığı daha ileriye, daha iyiye götürmektir.  

Biyografinin Yazılma Amacı Nedir?

Biyografiler pek çok amaca hizmet etmek için yazılabilir. Genel kapsamda; biyografilerin yazılış amaçları aşağıda detaylı bir şekilde listelenmiştir.

1. Merak Uyandırma

İnsanoğlu yapısı gereği meraklı bir kişiliğe sahiptir. Dolayısıyla ün salmış kişilerin yaşamları daima merak duygularını harekete geçirir. Ayrıca gelişen teknoloji sayesinde insanlar sürekli ün salmış kişilerin hayatını araştırmakta ve meraklarını internet üzerinden gidermektedir. Bu durum; internet için amatör ya da deneyimli yazarlar tarafından biyografi yazımını artırmıştır.

• İdol Arama İsteği

Herhangi bir kişi istediği alana bağlı olarak ilgili kişilerin nasıl ün sağladığına dair fikir edinmek

isteyebilir. Bu da bu kişiyi ilgili alanda ün salmış kişiyi araştırmaya iter.

1. Tarihte Gelecek Nesillere Yol Gösterme

Tarih, insanlığın ortaya çıkışından günümüze değin geçen olayları elden geldiğince bünyesinde barındıran bir kütüphane gibidir. Bu kütüphaneye daha çok bilgi katmak ve gelecek nesillere yol göstermek isteyen birçok tarihçi bulunmaktadır.

• Anma Günlerinde Kaynak Olarak Kullanma

Ün salmış kişilerin doğum ya da ölüm tarihlerinde anma törenleri düzenlenmektedir. Dolayısıyla bu anma günlerinde bu kişiye ait bir yaşam öyküsü, günün daha verimli geçmesini sağlayacaktır.

Biyografi Özellikleri

• Temelinde gerçek olaylar yatar, kurguya yer verilmez.
• Kronolojik sıraya oturtularak; bu kişinin bebekliği, çocukluğu, gençliği, başarıları, hayatta değilse ölümüne kadar geçen süreç anlatılır.
• Sade ve açık bir dile sahiptir.
• Araştırmalar sonucunda bulunan sözlü ve yazılı malzemelerin birleştirilmesi, derlenmesi ve yorumlanması esasları baz alınarak yazıya dökülür. Ayrıca başkalarının yazdığı biyografiler de incelenmelidir. Ama eğer biyografisi oluşturulacak kişi hayatta ise, bu kişiden kendi hayat hikayesini dinlemek daha gerçekçi olacaktır.
• Yaşam öyküsü anlatılacak kişinin en önemli özelliği; halkı ileri düzeylere taşıyacak başarılara sahip olmasıdır. Ayrıca bu kişinin toplum tarafından tanınması ve topluma yararlı işler başarması da gerekir.
• Objektif düşünülmeli, kesinlikle sübjektif düşünmekten kaçınılmalı.
• Biyografisi yazılacak kişinin özel hayatı başarılarından daha kısa tutulmalı, özel hayatıyla ilgili gereksiz klişelere (aldatılma, boşanma vb.) ayrıntılı bir şekilde ele alınmamalı. Çünkü bu tür şeylerin anlatılması, başarıları karalamaktan başka bir şeye yaramaz.
• Kişinin ruhsal durumlarından çok dışa vurduğu hareketlerinden bahsedilmelidir.
• Üçüncü kişili anlatım tekniği kullanılmalıdır. Tanrısal ve kahraman bakış açısıyla kesinlikle anlatılmamalıdır.
• Öğretici anlatım tarzında girdiğinden ciddi bir üsluba sahiptir. Ayrıca adrenalin içermez. Bazen açıklayıcı anlatımdan ziyade; öyküleyici ve betimleyici anlatım özelliği taşıyabilir.

Biyografi Nasıl Yazılır?

Biyografi yazarken kronolojik sıraya dikkat edilmesi son derece önemli bir unsurdur. Bu kronolojik sırada cevaplanması gereken sorular aşağıda sırasıyla verilmiştir.

• Aile ve yakın çevresi kimdir?
• Ne zaman ve nerede doğdu?
• Doğduğu tarihte hangi önemli olaylar yaşandı?
• Çocukluk yılları nasıl geçti?
• Gençlik yılları nasıl geçti?
• Öğrenim hayatı nasıl geçti?
• Karakter ve hobileri nelerdir?
• Başarıları nelerdir?
• Şu an hayatta mı? Hayattaysa şimdi durumu nasıl, değilse ne zaman-nerede öldü ve nereye gömüldü?

Biyografide kronolojik sıra sonrasında dikkat edilmesi gereken ikinci unsur ise giriş-gelişme-sonuç bölümlerinin nasıl yazılacağıdır.

Giriş Bölümü

Bu bölüm, kişinin henüz öğrenim hayatına başlamadan önceki yaşam öyküsünü anlatan kısımdır. Bu bölüm, kişinin hayatının başlangıç noktasından başlamakta olup henüz ün salmadığı dönemleri içermektedir.  

Gelişme Bölümü

Bu bölüm, kişinin öğrenim hayatından son başarılarına kadar olan süreçteki yaşam öyküsünü içerir. Bu bölümde ek olarak kişinin karakter ve hobileri de anlatılabilir. Bu bölüm, biyografilerin en önemli ve en özen gösterilmesi gereken bölümdür.

Sonuç Bölümü

Bu bölüm, kişinin özel hayatı ve varsa ölümünden yoksa iş hayatından bahsedilen bölümdür. Bu bölümde ek olarak; kişinin toplumdaki yeri de anlatılır.

Biyografi Örnekleri

Biyografi örneğine geçmeden önce, biyografinin Türk edebiyatındaki yerini öğrenmenizde fayda var. Biyografinin Divan edebiyatında olan karşılığı “tezkire” olarak bilinmektedir. Araştırmalar sonucu; biyografilerin İslam dünyasında Divan edebiyatıyla hayatımıza girdiği tespit edilmiştir. Divan edebiyatının hâkim olduğu zamanlarda şairler toplum arasında etkin bir üne sahipti. Bu yüzden bu dönemin tezkire yazarları şairlerin yaşam öykülerini anlatan eserleri hayata geçirmişler ve bu eserlere “tezkire-i şuara” adını vermişlerdir.

Örnek Biyografi Metni

Giriş Bölümü

Yakup Kadri Karaosmanoğlu 27 Mart 1889’da Mısır-Kahire’de dünyaya gelmiştir. Annesi İkbal Hanım, babası ise Abdulkadir Bey’dir. Ailenin ikinci çocuğudur. İlköğrenim yıllarına kadarki olan yaşamını Manisa’da geçirmiştir.

Gelişme Bölümü

İlk öğrenim yılları 1895 yılında yani 6 yaşında Manisa’da başlamıştır. Daha sonra 1903 yılında İzmir İdadi ’sine başlamış ve burada Şehabettin Süleyman ile yolları kesişmiştir. 1905 yılında annesiyle beraber Kahire’ye dünmüş ve burada, İskenderiye’de, öğrenimini tamamlamış ve II. Meşrutiyet sonrasında İstanbul’a ayak basmıştır. Burada İstanbul Hukuk Mektebine kaydoldu fakat bitiremedi. Arkadaşı Şehabettin Süleyman’ın da desteğiyle 1909 yılında Fecr-i Ati akımına dahil olmuş. Hastalandığı için 1916 yılında İsviçre’ye gitmiş ve 1919 yılına kadar burada tedavi olmuştur. 1923 ve 1931 yıllarında sırasıyla Mardin ve Manisa’da milletvekili unvanı almış, daha sonra Tiran elçiliğinde çalışmaya başlamıştır. Sırasıyla aşağıdaki verilen tarihlerde belirtilen elçiliklere atanmıştır.

• 1935 Prag
• 1939 La Hay
• 1942 Bern
• 1949 Tahran
• 1951 Bern

1960 yılı sonrasında Kurucu Meclis’te üye olmuş ve 1961 yılında Manisa milletvekili olarak seçilmiştir. 1965 yılına kadar milletvekili olarak kalmıştır.

Yakup Kadri Karaosmanoğlu diplomat, politikacı ve yazar unvanlarına sahiptir. Öykü, anı, mensur, makale, oyun vb. alanlarda eserler vermiştir. Batı edebiyatında özellikle Balzac, Gustave Flaubert ve Emile Zola’dan etkilenmiştir. Eserlerinde tarihi olaylara sık yer vermiş olup;

• Kiralık Konak I. Dünya Savaşı öncesini
• Hüküm gecesi II. Meşrutiyet yıllarını
• Sodom ve Gomore Mütarekke yıllarını
• Yaban kurtuluş savaşı yılları ve Ankara Cumhuriyeti’nin 10 yıllık sürecini
• Bir Sürgün II. Abdulhamit dönemini sıklıkla işlemiştir.

Sonuç Bölümü

Yakup Kadri Karaosmanoğlu, panorama döneminde (1923-1952) yıllarında hiç eser vermemiştir. 1955 yılı ve sonrasında anı niteliği dışında eser vermemiştir. En ünlü eserleri; yaban, Kiralık Konak ve Nur Baba’dır. 13 Nisan 1974 tarihinde Ankara’da hayata gözlerini yumdu.